دکتر طاهره صفارزاده، شاعر، نویسنده، نظریه پرداز، محقق، مترجم و استاد دانشگاه، در روز ۲۷ آبان ، سال ۱۳۱۵ در سیرجان به دنیا آمد. او در شش سالگی تجوید، قرائت و حفظ قرآن را در مکتب محل آموخت. تحصیلات ابتدایی و متوسطه را نیز در کرمان گذراند.
وی نخستین شعرش را به نام «بینوا و زمستان» در سیزده سالگی سرود که در روزنامه دیواری مدرسه ثبت شدو اولین جایزه همان شعر را که یک جلد دیوان جامی بود، به پیشنهاد استاد باستانی پاریزی (دبیر دبیرستان بهمنیار) از رئیس آموزش و پرورش استان دریافت کرد. وی پس از کسب مدرک لیسانس در رشته ی زبان و ادبیات فارسی برای ادامه ی تحصیل به خارج از کشور رفت.
در بازگشت صفارزاده به کشور، به سبب روشنگری های سیاسی او در ایران و خارج، مشکلاتی برای استخدامش وجود داشت، ولی چون در کارنامه اش از ۴۸ واحد درسی، هشت واحد ترجمه ثبت شده بود و گروه های زبان از کمبود استاد ترجمه برای رشته های زبان خارجی گله مند بودند، در سال ۱۳۴۹ مقامات آن زمان با استخدام او در دانشگاه ملی (شهید بهشتی) موافقت کردند.
طاهره صفارزاده در زمینه شعر و شاعری در سایه مطالعات و تحقیقات ادبی در زمینه شعر امروز، به معرفی زبان و سبک جدیدی از شعر توفیق یافت که عنوان «شعر طنین» بر آن نهاد؛ زمزمه ای روشن فکرانه که بی دغدغه وزن، با استعاره ای روشن، حرکتی در ذهن خواننده آغاز کند. این قبیل شعرهای صفارزاده، با توجه به درون مایه های خود، از گونه شعر مقاومت دینی و طنز سیاسی به شمار می آمد و حکومت پسند نبود. ازاین رو، شعر طنین در آغاز بسیار بحث انگیز شد. سرانجام در سال ۱۳۵۵ به جرم سرودن شعر مقاومت دینی و امضا نکردن برگه عضویت اجباری در حزب رستاخیز، از دانشگاه اخراج شد.
صفارزاده، در ایام خانه نشینی و با مشاهده پاره ای خیانت های سیاسی و اجتماعی، با توجه به گرایش های مذهبی درونی اش، بیش ازپیش متوجه حمایت خداوند گردید و تحولی شدید در وی ایجاد شد، به گونه ای که در این دوران، تمام وقت خود را صرف خواندن تفسیرها و مطالعات قرآنی کرد. کتاب سفر پنجم او که دربرگیرنده اشعار مقاومت با مضمون دینی است، در سال ۱۳۵۶ تنها در دو ماه، به سه چاپ با شمارگان سی هزار نسخه ای رسید.
گفتنی است که صفارزاده در سال ۱۳۷۱ عنوان استاد نمونه را از وزرات علوم و اموزش عالی دریافت نمود و در سال۱۳۸۰ پس از انتشار ترجمه ی «قرآن حکیم» به عنوان خادم قرآن دست یافت. صفارزاده همچنین در ماه مارس ۲۰۰۶ همزمان با برپائی جشن روز جهانی زن، از سوی سازمان نویسندگان آفریقا و آسیا ، به عنوان شاعر مبارز و زن نخبه و دانشمند مسلمان برگزیده شد.
آثار دکتر طاهره صفارزاده عبارت است از:
پیوندهای تلخ(قصه)
اشعار:
«رهگذر مهتاب» ، «چتر سرخ » ،«طنین در دلتا» ، «سد و بازوان» ، «سفر پنجم » ، « حرکت و دیروز» ، «بیعت با بیداری» ، «مردان منحنی» ، «دیدار با صبح» ،«روشنگران راه» ، «در پیشواز صلح»
اصول ترجمه، نقد ترجمه، ترجمه :
« اصول و مبانی ترجمه: تجزیه و تحلیلی از فن ترجمه »
« ترجمه مفاهیم بنیادی قرآن مجید (فارسی و انگلیسی)»
« ترجمه قرآن حکیم (سه زبانه: متن عربی با ترجمه فارسی و انگلیسی)»
« ترجمه قرآن حکیم (دو زبانه: متن عربی با ترجمه فارسی)»
« ترجمه قرآن حکیم (دو زبانه: متن عربی با ترجمه انگلیسی)»
« لوح فشرده قرآن حکیم (سه زبانه: متن عربی با ترجمه فارسی و انگلیسی)»
« معجزه (لوح فشرده صوتی و ترجمه قرآن حکیم، جزء ۲۹ و جزء ۳۰)»
« ترجمه دعای عرفه: دعای امام حسین(ع) در روز عرفه (متن عربی با ترجمه فارسی»
« ترجمه دعای ندبه و دعای کمیل (متن عربی با ترجمه فارسی)»
« مفاهیم قرآنی در حدیث نبوی: گزیده ای از نهج الفصاحه با ترجمه فارسی و انگلیسی»
« ترجمه دعای جوشن کبیر»
« گزیده نهج البلاغه (متن عربی با ترجمه فارسی و انگلیسی).»
«چتر سرخ »
کتاب The Red Umbrella (چتر سرخ) نام مجموعه ای کوچک از شعرهای انگلیسی طاهره صفّارزاده است که دانشگاه «آیووا» آن را در سال ۱۹۶۸ میلادی چاپ کرده و بسیاری از شعرهای این کتاب، به زبان های گوناگون شرقی و غربی ترجمه شده است. هم اینک شعرهای انگلیسی وی در برخی کشورها به عنوان واحدهای درسی تدریس می شوند. اصل شعرهای انگلیسی یا ترجمه شعرهای فارسی او به زبان های گوناگون، برخی موسیقی دانان را به آفرینش آهنگ هایی براساس آنها برانگیخته است. از جمله یوآخیم ف. و. اشنایدر،موسیقی دان آلمانی، بر روی ترجمه آلمانی که خانم آن ماری شیمل، خاورشناس و پژوهشگر معروف فرهنگ اسلامی، از چند شعر طاهره صفّارزاده انجام داده، موسیقی نهاده و دیوید فدرولف، موسیقی دان امریکایی، برای چند شعر از کتاب «چتر سرخ»موسیقی ساخته است.
«طنین در دلتا»
در این دفتر سرودههای منتخب صفارزاده که آنها را طی سالهای (۵۰-۱۳۴۹) به نظم درآورده، به چاپ رسیده است. این شعرها با مضامینی سیاسی ، اجتماعی سروده شده است در پایان نیز مصاحبهی «محمد حقوقی» و «محمدعلی اصفهانی» با «طاهره صفارزاده» در خصوص ویژگیهای مجموعه «شعر طنین» فراهم آمده است. عنوان برخی از این شعرها عبارت است از: «سفر اول»، «سفر زمزم»، «در جشن تولد ولادیمیر»، «مه در لندن»، «عاشقانه،» «استعفا»، «بادبادکها»، «نهنگها با من مهربان بودند»، و «گردباد».
«سفر پنجم»
در این دفتر،سرودههایی چند در قالب نو فراهم آمده است. که دربردارندهی سه شعر بلند و نیز اشعاری کوتاه است. نمونهای از این سرودهها بدین قرار است: بال کبوتر همسایه/ همپای آفتاب/ از پشت شیشه میگذرد/ و مینشیند/ سطح ساده/ بر سطح خامش و بینقش فرش….
« ترجمهی مفاهیم بنیادی قرآن مجید (فارسی و انگلیسی) »
کتاب حاضر در دو بخش کلی تدوین شده است.بخش نخست مقدمهای است در تبیین مراتب اهمیت اسماء الحسنی که با این عنوان آمده است :«اهمیت شناخت اسماء الحسنی در ترجمه آیات قران مجید»،در این بخش، ابتدا متن عربی آیاتی آمده که نام یا اسماء خداوند در آن است، سپس ترجمه و معادل فارسی یا انگلیسی آن در تفاسیر یا ترجمههای مختلف ذکر شده است و در انتهای این بخش نکاتی درباره انواع ترجمه اسماء توضیحاتی درباره آن بیان گردیده است .در بخش دوم این کتاب “ترجمه واژگان و اصطلاحات تخصصی براساس موضوع آیات “آمده است.
«اصول و مبانی ترجمه: تجزیه و تحلیلی از فن ترجمه»
در کتاب حاضر، نگارنده کوشیده تا اصول ترجمه را به اختصار بیان نموده و نظریهها و روشهای ترجمه و اصول روانسازی متنهای ترجمه شده به زبان فارسی را معرفی کند. کتاب از سه فصل «نظریهها و روشهای ترجمه»؛ «اصول مربوط به ترجمه روان»؛ و «تحلیل نمونههای ترجمه شده» تشکیل شده که در فصل آخر اصل و ترجمه داستان «گربه زیر باران»، اثر «ارنست همینگوی» درج شده است.
«روشنگران راه»
این کتاب گزیده های اشعار صفارزاده در سال های ۷۸ تا ۸۲ است. در این مجموعه ۳۳ قطعه شعر به سبک نو و با عناوینی از این دست گرد آمده است: «در حاشیه آفتاب»، «باران»، «سوگواری»، «آبی»، «ذات عشق»، «غریبی»، «رادیو»، «برف»، «کتابخانه» و «پروانههای شاد»
«مردان منحنی»
مجموعه حاضر که اشعار سال های ۴۹ تا ۵۷ صفارزاده است، حاوی شعرهایی در قالب غزل، با مضمونهای احساسی، معنوی، اجتماعی و عاشقانه است. تو سبز سبز چنانی؛ و بربلندترین شاخههای سبز تنت؛ چگونه میروی از کوچههای سرد زمستان؛ آن سالهای خوش که گذشت؛ تو خود جواب سؤالهای منی؛ پچپچ برگ؛ دعا کنیم برای تمام آدمها؛ یأس رسولان آفتاب؛ سهم من و تو؛ اگر بهار بمیرد؛ نمیگردد مدار فصلهای من؛ نمرده بر سر نعشم ستیز میکردند؛ و تخت و تاج.
«در پیشواز صلح»
این مجموعه که شامل اشعاری از سال های ۶۸ تا ۷۴ صفارزاده است به شیوه کلاسیک می باشد که اغلب با مضامین عاشقانه به نظم کشیده شده است و برخی از شعرهایی که در این مجموعه آمده است عبارت اند از : در پیچ و تاب زلفش آشوب خانه دارد/ چشمان میفروشش راز مغانه دارد/ الا حدیث زلفش مضمون شعر من شد/ اوصاف خوب رویان صدها ترانه دارد/ چون میزنی به تیرم خود در پناه ماگیر/ تیر از کمان جانان گاهی گمانه دارد و…
در این جا شعری که طاهره صفارزاده برای امام زمان(عج) سروده بود را می خوانیم :
همیشه منتظرت هستم
بی آن که در رکود نشستن باشم
همیشه منتظرت هستم
چونان که من
همیشه در راهم
همیشه در حرکت هستم
همیشه در مقابله
تو مثل ماه
ستاره
خورشید
همیشه هستی
و می درخشی از بدر
و می رسی از کعبه
و ذوالفقار را باز می کنی
و ظلم را می بندی
همیشه منتظرت هستم
ای عدل وعده داده شده.
این کوچه
این خیابان
این تاریخ
خطی از انتظار تو را دارد
و خسته است
تو ناظری
تو می دانی
ظهور کن
ظهور کن که منتظرت هستم
ظهور کن که منتظرت هستم
خانم دکتر طاهره صفارزاده در پنجم مهرماه سال ۱۳۸۷ بهعلت ضایعه مغزی در بیمارستان ایرانمهر تهران بستری شد و مورد عمل جراحی قرار گرفت،اما متاسفانه در صبح روز ۴ آبان در همان بیمارستان در سن ۷۲ سالگی درگذشت. پیکر مرحوم صفارزاده در امامزاده صالح تجریش به خاک سپرده شد.